Orman yangınları ve sellerle kendini hatırlatmaya başlayan iklim krizi, Türkiye olarak içerisinde bulunduğumuz coğrafi kuşağın ‘alışkanlıklarını’ ve ‘zamanlamasını’ da değiştirmeyi sürdürüyor.
Yazların daha uzun ve kurak kışların ise daha kısa ve sert geçeceğine ilişkin birçok akademik çalışma var.
Onlardan sonuncusuna ise Afyon Kocatepe Üniversitesi öğretim üyesi İklim Bilimci Okan Bozyurt bizzat tanıklık etti.
BURSA’DAKİ LEYLEKLERİN SIRRI…
16 Ağustos günü Bursa’da, gökyüzünde leylekleri göç ederken gördüğünü ve bunu ‘korkutucu’ bularak araştırdığını belirten İklim Bilimci Okan Bozyurt “İlginç olan leyleklerin göç etmesi değil göç ettikleri tarihti” diye konuştu.
ERKEN GÖÇ NELERİN HABERCİSİ?
Leyleklerin bir hayli erken göç ettiklerini belirten Bozyurt “Normalde leylekler ülkemizden 26 Ağustos ile 5 Eylül tarihleri arasında geçerler. Ama bu yıl olması gerekenden ez az 10 gün önce göç ettiler. Bu bize birçok şeyin göstergesi” dedi.
KUZEY YARIM KÜRE İÇİN KÖTÜ HABER
Daha önce bir akademisyen arkadaşı ile birlikte leyleklerin göç yollarını ve göç takvimini çalıştıklarını anlatan Özyurt şunları söyledi:
*Bu erken göç, önümüzdeki kışın kuzey yarım kürede oldukça sert geçeceğinin göstergesidir.
*Bunu bilimsel bir çalışmama dayanarak söylüyorum. Daha önceden Doçent Doktor Muhammet Bahadır Hoca'yla birlikte çalışmaya yaptık. Bu çalışmada leyleklerin sonbahar göçleriyle özellikle iklim salonları arasındaki ilişkiler üzerinde durmuştuk. İstatistiksel analizler yaptık ve sonuçlara ulaştık. Bu sonuçlarda en önemlileri şuydu. Leylekler olması gerekenden daha önce göç ettikleri zaman o sene Kuzey Yarımküre’de kışı oldukça sert geçiyor.
VERİ TUTULAN TARİHTEN İTİBAREN İLK KEZ…
Leylek göçlerinin takvimi ile ilgili 1979 yılından beri verilerin tutulduğunu belirten Bozyurt “Hiçbir zaman bu seneki kadar erken göç ettiklerini görmedik. Daha doğrusu tespit etmedik. Bu sene özellikle Kuzey Yarımküre'de özellikle Kuzey ve Orta Avrupa'da çok şiddetli kış koşullarının ben yaşanacağını şimdiden öngörebiliyorum” dedi.
‘Kış çok sert geçecek’ öngörüsü için sadece leylek göçlerine bakarak yorum yapmanın yeterli olmayacağını belirten Bozyurt şu tespitlerde bulundu:
*Aynı zamanda Kuzey Atlantik Salınımı gibi okyanus atmosfer ilişkisindeki bir takım veriler de bu öngörüyü doğruluyor. Yine güneş aktiviteleri oldukça az seyrediyor. Yani bütün veriler bize bu seneki kışın Kuzey Yarımkürede oldukça sert geçeceği yönünde
“ÜŞÜMEYE HAZIR OLALIM”
İklim bilimcilerin leylekler başta olmak üzere; kırlangıç, turna, ren geyiği gibi hayvanların göç davranışlarını her yıl dikkatle izlediğini hatırlatan Bozyurt “Ama şunu söyleyebilirim tekrar önümüzdeki kış gerçekten çetin şartlar bizleri bekliyor. Üşümeye hazır olalım” diye konuştu.
Türkiye, leylerin göç güzergâhı üzerinde bulunuyor. Anadolu'da birçok efsaneye de konu olan leyleklerin dostluğu taze hikayelere de konu oluyor.
Örneğin Bursa’nın Eskikaraağaç köyünde yaşayan Adem Yılmaz, yakın dostu Yaren Leylek ile 10 yılı aşkın süredir 'dostluk' yapıyor.
Türkiye’nin ilk ve tek leylek köyü olan Karacabey’e bağlı Eskikaraağaç’ta her yılın bahar döneminde; Yaren Leylek yıllardır göç ettiği köye geliyor ve her geldiğinde de Adem Amca’nın teknesine konuyor…
Adem Amca, Yaren Leylek ile dostluğunun başlama hikayesini şu sözlerle anlatıyor.
“Bundan 10 yıl önce gölde teknemle balık tutuyordum. Bir leylek tekneme kondu. Aç olduğunu düşündüm ve tuttuğum balıklardan verdim. Yıllardır dostluğumuz devam ediyor. ‘Yaren’ adını verdiğim leyleği bu yıl da heyecanla bekliyorum. Benim kadim dostum oldu. Görmediğim zaman kaygılanıyorum.”
Adem Amca’nın yaşadığı leylek köyüne her yıl çok sayıda leylek göç ediyor. Ama o Yaren Leylek’i diğer leyleklerden hemen ayırt edebiliyor. Yaren de rengi değişmesine rağmen her sene Adem Amca’nın kayığını ve Adem Amca’yı tanıyor, asla başka yere gitmiyor.
